Cách tính mức lọc cầu thận trên lâm sàng
Công thức tính mức lọc cầu thận là một phần kiến thức quan trọng, phải tính chính xác 100% không sai lệch. Vì mức lọc cầu thận giúp đánh giá chức năng của thận. Từ đó có thể nhận biết được mức lọc cầu thận cao hay thấp, và khả năng lọc máu của thận còn khỏe mạnh hay suy giảm. Vì vậy, trong bài viết dưới đây chúng tôi sẽ tổng hợp lại những kiến thức về mức lọc cầu thận là gì? Công thức tính mức lọc cầu thận là gì? Nếu mức lọc cầu thận thấp thì sao?
Mức lọc cầu thận là gì?
Mức lọc cầu thận (GFR) là lượng dịch lọc được hình thành trong tất cả các cầu thận của cả hai thận trong một phút. Ở người lớn, GFR trung bình là 125 mL / phút đối với nam và 105 mL / phút đối với nữ. Điều quan trọng là phải duy trì GFR ổn định. Nếu GFR quá cao, nguyên liệu sẽ đi qua các ống rất nhanh, khiến một số chất dinh dưỡng không được tái hấp thu và mất đi qua nước tiểu. Ngược lại, nếu GFR quá thấp, hầu như toàn bộ dịch lọc sẽ được tái hấp thu và một số chất thải sẽ không được đào thải ra ngoài.
Vì creatinine là một chỉ số khá chính xác về chức năng thận, nó có thể được sử dụng để tính mức lọc cầu thận ước tính (eGFR). Lượng creatinin đào thải qua thận chủ yếu đến từ cơ bắp. Khối lượng cơ liên quan đến cân nặng và tuổi, do đó công thức tính eGFR phải được điều chỉnh theo cân nặng và tuổi. Cho đến nay, các nhà nghiên cứu đã đề xuất hơn 20 công thức để ước tính GFR được điều chỉnh theo tuổi, cân nặng, giới tính và dân tộc. Trong số đó, công thức của Cockcroft và Gault được sử dụng rộng rãi nhất.
Mức lọc cầu thận bình thường
- Từ 20 đến 29 tuổi khoảng trên 116 ml/phút/1,73 m2
- Từ 30 đến 39 tuổi khoảng trên 107 ml/phút/1,73 m2
- Từ 40 đến 49 tuổi trên 99 ml/phút/1,73 m2
- Từ 50 đến 59 tuổi trên 93 ml/phút/1,73 m2
- Từ 60 đến 69 tuổi trên 85 ml/phút/1,73 m2
- Từ 70 tuổi trở lên sẽ trên 75 ml/phút/1,73 m2
Công thức tính mức lọc cầu thận
Công thức 1: Tính mức lọc cầu thận dựa vào độ tuổi, giới tính và nồng độ Creatinin trong máu
GFR (ml/min/1,73 m2) = 175.(Src)-1,154.(tuổi)-0,203.(0,742 nếu là nữ).(1,212 nếu là người Châu Phi)
Trong đó có: eGFR (estimated Glomerular Filtration Rate) chính là tốc độ lọc cầu thận ước tính
Src là nồng độ Creatinin trong máu
Công thức 2: Tính mức lọc cầu thận dựa vào chỉ số creatinin trong máu và nước tiểu
Ước tính độ lọc cầu thận tương đương với độ thanh thải creatinin dựa vào chỉ số cretinin trong máu và nước tiểu. Tiến hành lấy nước tiểu 24h để đo thể tích của nước tiểu và lượng creatinin bài tiết trong 23h, đồng thời ta đo creatinin trong máu.
GFR = CrCl (ml/phút) = (Ucr.Vnước tiểu)/(SCr.T)
Trong đó có CrCl là độ thanh thải creatinin
Ucr là nồng độ cratinin trong nước tiểu (đơn vị mg/dl)
Vnước tiểu là thể tích nước tiểu thu thấp (đơn vị ml)
SCr là nồng độ creatinin trong máu thu thập tại thời điểm chính giữa khoảng thời gian lấy nước tiểu (đơn vị mg/dl)
T là thời gian thu thập nước tiểu (được tính bằng phút)
Công thức 3: Tính mức độ lọc thận dựa cho người trưởng thành và không quá béo phì
Bởi vì việc tính toán đo lường thường quy độ thanh thải creatinin của người bệnh cũng gặp không ít những khó khăn, có nhiều nước nên khả năng sai số cáo như: Thu thập nước tiểu không đủ, nồng độ creatinin trong serum thu thập không đúng với thời điểm. Do vậy, những nhà nghiên cứu đã xây dựng những phương pháp ước lượng độ thanh thải creatinin từ giá trị creatinin trong huyết thanh và những đặc điểm khác của người bệnh trong những độ tuổi, giới tính và khu vực sống khác nhau.
Công thức tính mức độ lọc thận sử dụng phổ biến cho đối tượng là người trưởng thành từ 18 trở lên là:
- Đối với nam giới: CrClước lượng = [(140 – tuổi). cân nặng]/(72.SCr)
- Đối với nữ giới: CrClước lượng = [(140 – tuổi). cân nặng]/(72.SCr).0,85
Làm sao khi chỉ số lọc cầu thấp?
Khi mức lọc cầu thận thấp chứng tỏ chức năng thận đang suy giảm, nếu mức lọc cầu thận ngày càng giảm thì mục tiêu chính lúc này là theo dõi thường xuyên GFR và điều trị để làm chậm quá trình suy giảm chức năng thận. Khi nguyên nhân gây suy giảm chức năng thận được xác định và kiểm soát bằng chế độ dùng thuốc, chế độ ăn uống, luyện tập phù hợp …
Các bước cụ thể khi mức lọc cầu thận thấp:
Tìm ra nguyên nhân gây suy thận. Nguyên nhân chính bao gồm: tăng huyết áp, đái tháo đường, nhiễm trùng đường tiết niệu, huyết khối vi mạch thận, bệnh thận bẩm sinh.
Sử dụng các phương pháp xét nghiệm như siêu âm, xét nghiệm máu, phân tích nước tiểu …
Nếu nguyên nhân làm giảm chức năng thận là do huyết áp cao và bệnh tiểu đường, thì:
- Kiểm soát huyết áp của bạn và giữ huyết áp của bạn dưới 140/80 mmHg
- Kiểm soát lượng đường trong máu ở mức ổn định
- Chế độ ăn giảm đường, muối, chất béo, tăng lượng rau xanh và hoa quả.
- Tập thể dục thường xuyên dựa trên sức khỏe của bạn.
- Nếu mức lọc cầu thận là do nhiễm trùng, nhiễm trùng cần được điều trị sớm bằng các kháng sinh ít độc với thận (ví dụ, kháng sinh nhóm beta-lactam).
Một công thức khác cũng rất phổ biến hiện nay là công thức ước tính Chế độ ăn uống Sửa đổi cho Bệnh thận (MDRD). Công thức này được phát triển từ một thử nghiệm lâm sàng đa trung tâm điều tra tác động của việc hạn chế protein và phốt pho trong chế độ ăn ở những bệnh nhân bị bệnh thận mãn tính. Bạn đọc có thể tính toán công thức này cực kỳ chính xác thông qua trang web tính MDRD trực tuyến.